YKS TYT AYT Puan ve Sıralama Hesaplama Aracı

## YKS Puanın Nasıl Hesaplanıyor? (TYT-AYT-YDT)

Selam üniversite yolcusu! YKS'ye hazırlanmak zaten yeterince yorucu, bir de şu puan hesaplama işi var, değil mi? "Netlerim kaç puan getirir?", "OBP ne kadar fark ettirir?", "Ham puan, yerleştirme puanı ne demek?" gibi sorular aklını kurcalıyorsa doğru yerdesin. Puan ve sıralama hesaplama araçları pratik olsa da, gel bu işin matematiğini ve mantığını birlikte, tane tane çözelim.

Adım 1: Net Hesaplama

Her şey burada başlıyor. Sınavdan veya denemelerinden sonra yaptığın ilk şey netlerini bulmaktır.

Net Nedir? Bir testteki (Türkçe, Matematik, Fizik vb.) gerçek başarını gösterir. Sadece doğrulara bakmak olmaz, yanlışların da bir maliyeti var.

Nasıl Bulunur? Net hesaplamak çok basittir:

1. Önce o testteki Doğru Sayını not al.
2. Sonra Yanlış Sayını bul ve 4'e böl. (Unutma, her 4 yanlış 1 doğrunu götürür.)
3. Son olarak, doğru sayından, bulduğun bu sonucu (yanlışların dörtte birini) çıkar.

Formül: Net = Doğru Sayısı - (Yanlış Sayısı / 4)

Minik Örnek: TYT Türkçe'den 32 doğru, 6 yanlış yaptın diyelim.

• Yanlışların götürdüğü: 6 / 4 = 1.5 (Evet, buçuklu olabilir!)
• Netin: 32 - 1.5 = 30.5 net.

Altın Kural: Boş bıraktığın sorular netini etkilemez. O yüzden emin değilsen sallamak yerine boş bırakmak daha mantıklı olabilir!

Adım 2: Standart Puan (SP) Nedir ve Neden Önemlidir?

Tamam, her test için netlerin cepte. Ama senin Matematik'ten yaptığın 30 net ile başka bir adayın 30 neti veya geçen seneki 30 net aynı değeri mi taşır? Pek sayılmaz. İşte burada Standart Puan (SP) devreye giriyor.

Amacı Ne? Standart puan hesaplaması, her testteki netini, o teste giren tüm adayların performansını (ortalama ve standart sapma) dikkate alarak adil ve karşılaştırılabilir bir puana dönüştürür. Böylece testin zorluğu veya kolaylığı, adayın başarısının göreceli değerini belirler.

Nasıl Hesaplanıyor? (Basit Mantığı) ÖSYM, sınava giren tüm adayların her bir testteki netlerini kullanarak o testin Net Ortalamasını ve Standart Sapmasını (netlerin ortalamadan ne kadar uzağa yayıldığını gösteren değer) hesaplar. Senin her testteki netin, o testin ortalaması ve standart sapması kullanılarak istatistiksel bir formülle Standart Puana (SP) dönüştürülür. Bu karmaşık hesaplamayı ÖSYM yapar.

Önemli Nokta: Eğer bir testin ortalamasının çok üzerinde net yaptıysan, standart puanın yüksek gelir. Özellikle zor (yani net ortalaması düşük) bir testte ortalamanın üstüne çıkmak, kolay bir testte aynı başarıyı göstermekten daha fazla standart puan getirir!

Sonuç: Bu adımda, her bir testteki ham netlerin, tüm adayların performansına ve testin zorluğuna göre ayarlanmış, karşılaştırılabilir Standart Puanlara dönüşür.

Adım 3: Ağırlıklı Puanlar (AP) ve Başlangıç Puanı

Artık her testteki başarın, adil bir Standart Puana dönüştü. Şimdi sıra, bu puanları gitmek istediğin bölüme göre "ağırlıklandırmaya" geldi.

Neden Ağırlıklandırma? Çünkü Sayısal (SAY) puanı için Matematik ve Fen testlerinin önemi, Sözel (SÖZ) puanı için Edebiyat ve Sosyal Bilimler testlerinin öneminden farklıdır. Her puan türü (SAY, SÖZ, EA, DİL, TYT) için farklı testlerin katkısı farklıdır.

Nasıl Oluyor? ÖSYM, her puan türü için (SAY, SÖZ, EA, DİL) hangi testin standart puanının ne kadar etkili olacağını gösteren katsayılar belirler. Bu güncel katsayılar her yıl ÖSYM kılavuzunda yayınlanır. Hesaplanan Standart Puanların, hedeflediğin puan türünün katsayılarıyla tek tek çarpılır ve elde edilen sonuçlar toplanır.

TYT'nin Önemi: TYT'den elde edilen standart puanlar, her bir AYT puan türünün (SAY, SÖZ, EA, DİL) hesaplanmasına %40 oranında etki eder. Yani TYT'deki her test, AYT puanlarını da etkiler.

Başlangıç Puanı Eklenmesi: Yukarıdaki hesapla bulunan ağırlıklı standart puanların toplamına, ÖSYM tarafından her puan türü için belirlenen bir Temel Puan (Başlangıç Puanı) eklenir. Bu, tüm adaylara verilen sabit bir puandır ve puanların belirli bir aralığa (genellikle 100-500) yerleşmesini sağlar. (Örneğin, 2023'te TYT için bu puan 100 idi, ancak her yıl güncellenir.)

Sonuç: Bu adımın sonunda, hedeflediğin alanlara özel, henüz OBP eklenmemiş Ağırlıklı Puanların (AP) ortaya çıkar (Örnek: A-SAY, A-SÖZ vb.). Bu puan, Temel Puanı da içerir.

Adım 4: Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP) Etkisi

Sadece sınavdaki başarın değil, lisedeki genel performansın da önemli. İşte Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP) burada devreye giriyor.

• OBP Nedir? Lisedeki diploma notunun (100 üzerinden) 5 ile çarpılmış halidir. (Mesela diploma notun 85 ise, OBP = 85 * 5 = 425). En düşük OBP 250 (50x5), en yüksek OBP 500'dür (100x5).
• Puana Nasıl Eklenir? Hesaplanan OBP'n 0.12 katsayısıyla çarpılır ve bir önceki adımda bulduğun Ağırlıklı Puana (AP) eklenir.
  1. Formül: Eklenecek Puan = OBP x 0.12
  2. Pratik Hesaplama: Diploma notunu doğrudan 0.6 ile çarparak da aynı katkıyı bulabilirsin (Diploma Notu x 0.6). Çünkü (Diploma Notu x 5) x 0.12 = Diploma Notu x 0.6.
  3. Örnek: Diploma notun 85 (OBP=425) ise, puana katkısı: 425 * 0.12 = 51 puan veya 85 * 0.6 = 51 puan. En yüksek OBP (500) için katkı 500 * 0.12 = 60 puandır.
• Aman Dikkat: OBP Kırılması! Eğer bir önceki yıl YKS puanıyla bir yükseköğretim programına yerleştirildiysen (kayıt olsan da olmasan da), bu sene OBP katkın yarıya düşer. Yani OBP'n 0.12 ile değil, 0.06 ile (veya diploma notun 0.3 ile) çarpılır. Bu duruma "OBP kırılması" denir.

Değişiklik: "Puana Nasıl Eklenir?" başlığı altındaki "Formül", "Pratik Hesaplama" ve "Örnek" maddeleri, * yerine 1., 2., 3. ile başlayan numaralı bir liste haline getirildi.

Adım 5: Yerleştirme Puanı (YP) - İşte Tercih Puanın!

Geldik en sona! Tüm bu hesaplamalar sonucunda ortaya çıkan ve senin üniversite tercihlerinde kullanacağın asıl puan: Yerleştirme Puanı (YP).

• Nedir? Ağırlıklı Puana (AP - yani katsayılarla çarpılmış standart puanlar + başlangıç puanı), OBP'den gelen puanın eklenmiş halidir.
• Formül: Yerleştirme Puanı (YP) = Ağırlıklı Puan (AP) + (OBP x 0.12 veya kırılma varsa 0.06)
• İşte Bu Kadar! Üniversite bölümlerini tercih ederken bakacağın, sıralamanı belirleyecek olan puan budur. Her puan türü için (Y-SAY, Y-SÖZ, Y-EA, Y-DİL, Y-TYT) ayrı ayrı bir Yerleştirme Puanın hesaplanır.

Özetle YKS Puan Hesaplama Adımları

1. Netler: Doğrular - (Yanlışlar / 4)
2. Standart Puan (SP): Netlerin, testin zorluğuna ve genel başarıya göre adil puana dönüşümü (ÖSYM yapar).
3. Ağırlıklı Puan (AP): (Standart Puanlar x Alan Katsayıları) Toplamı + Başlangıç Puanı.
4. OBP Katkısı: (Diploma Notu x 5) x 0.12 (veya kırık OBP için 0.06).
5. Yerleştirme Puanı (YP): Ağırlıklı Puan (AP) + OBP Katkısı = Senin asıl tercih puanın!

Gördüğün gibi, puanın sadece senin netlerine değil, sınava giren yüz binlerce kişinin performansına, testlerin zorluk düzeyine, ÖSYM'nin belirlediği katsayılara ve lise başarısına bağlı karmaşık bir hesaplama sonucu ortaya çıkıyor. Bu yapıyı anlamak, süreci daha yönetilebilir kılar. Başarılar!