Bilim Tarihi Genel Bilgileri

Bilim Tarihi Bölümü Nedir?

Bilim Tarihi, bilimin doğuşundan günümüze kadar olan tarihsel gelişimini, felsefi temellerini ve toplumsal etkilerini inceleyen, disiplinlerarası bir sosyal bilim dalıdır. Bu bölümden mezun olan profesyonellere "Bilim Tarihçisi" unvanı verilir.

Bu bölümün amacı, öğrencilere "bilim yapmak"tan çok, "bilimin kendisini" bir araştırma nesnesi olarak incelemeyi öğretmektir. Bir bilim tarihçisi;

• "Newton, yerçekimi kanununu hangi tarihsel ve felsefi atmosferde geliştirdi?"
• "Orta Çağ İslam dünyasındaki bilimsel gelişmeler, Rönesans'ı nasıl etkiledi?"
• "Bilimsel bir teori nasıl kabul görür veya reddedilir?" gibi sorulara, tarih ve felsefe metodolojisini kullanarak yanıt arar. Onlar, bilimin "arkeologları ve felsefecileridir". ⏳

Bilim Tarihi Bölümü Dersleri ve Eğitim Süreci

Bilim Tarihi bölümü, genellikle Edebiyat Fakülteleri bünyesinde yer alan 4 yıllık bir lisans programıdır. Türkiye'de çok az sayıda üniversitede bulunur. Bölüme öğrenci kabulü, YKS'de elde edilen Eşit Ağırlık (EA) puan türüyle yapılır.

Eğitim müfredatı, tarih, felsefe ve temel bilimlerin kesişiminde yer alır.

1. Temel Dersler:
   • Bilim Tarihine Giriş
   • Felsefeye Giriş
   • Sosyolojiye Giriş
   • Uygarlık Tarihi
2. Dönem Odaklı Dersler:
   • Antik Çağ'da Bilim: Mezopotamya, Mısır, Yunan ve Roma'da bilimsel düşünce.
   • Orta Çağ İslam ve Avrupa Dünyasında Bilim.
   • Bilimsel Devrim: Kopernik, Galileo, Kepler, Newton gibi isimlerin çalışmaları.
   • 18. ve 19. Yüzyılda Bilim (Aydınlanma ve Sanayi Devrimi).
   • 20. Yüzyıl Bilim ve Teknoloji Tarihi (Görelilik, Kuantum, DNA).
3. Disiplin Odaklı Dersler:
   • Tıp Tarihi
   • Matematik Tarihi
   • Astronomi Tarihi
   • Fizik ve Kimya Tarihi
4. Teorik Dersler:
   • Bilim Felsefesi
   • Bilim Sosyolojisi

Bölüm Kimler İçin Uygundur?

Bu bölüm, derin bir entelektüel merak ve araştırma tutkusu gerektirir:

1. Hem Bilimin kendisine Hem de Tarih ve Felsefeye Karşı Tutkulu Bir İlgi: "Neden" ve "nasıl" sorularını sormayı bir yaşam biçimi haline getirmek.
2. Yoğun Okuma ve Akademik Araştırma Yapmayı Sevmek: Kariyerin tamamı okumak, yazmak ve araştırmak üzerine kuruludur.
3. Eleştirel Düşünme ve Fikirler Arası Bağlantı Kurma Yeteneği: Farklı dönemler ve disiplinler arasında köprüler kurabilme.
4. Kavramsal ve Soyut Düşünme Becerisi.
5. Akademik Kariyer Yapma Vizyonu ve Sabrı.

Bilim Tarihi Mezunları Ne İş Yapar? Kariyer Alanları

Çok Önemli Not: Bu bölüm, mezunlarına doğrudan bir meslek veya belirli bir iş için bir unvan kazandırmaz. Kariyer yolu, neredeyse tamamen akademik alanda yoğunlaşır ve profesyonel olarak "Bilim Tarihçisi" olmak için Yüksek Lisans ve özellikle Doktora (PhD) yapmak, bir seçenek değil, neredeyse mutlak bir zorunluluktur.

Başlıca Kariyer Alanları (Genellikle Lisansüstü Eğitim Sonrası):

• Akademik Kariyer: Mezunlar için birincil, en doğal ve en gerçekçi kariyer yoludur. Üniversitelerin Bilim Tarihi, Felsefe veya Tarih bölümlerinde akademisyen olmak.
• Bilim ve Teknoloji Müzeleri: Oldukça niş bir alandır. Devlet veya özel bilim müzelerinde küratör, araştırmacı veya eğitim programları uzmanı olarak çalışabilirler.
• Yayıncılık: Özellikle bilimsel yayıncılık yapan yayınevlerinde veya popüler bilim dergilerinde bilim editörü veya yazarı olarak.
• Arşivler ve Kütüphaneler: Özellikle bilim ve teknoloji tarihi üzerine uzmanlaşmış kütüphanelerde veya kurumsal arşivlerde.
• Öğretmenlik: Pedagojik formasyon alınsa dahi, Milli Eğitim Bakanlığı'nda "Bilim Tarihi Öğretmeni" adıyla doğrudan bir atama kadrosu bulunmamaktadır. Mezunlar, ancak Felsefe Grubu dersleri için gereken ek dersleri tamamlayıp ilgili sınavlarda başarılı olurlarsa, çok sınırlı bir olanakla Felsefe Grubu Öğretmenliğini hedefleyebilirler; ancak bu dolaylı ve oldukça zor bir yoldur.

Maaş Durumu: Bu bölüm, finansal bir beklentiyle girilecek bir alan değildir. Kariyer yolu neredeyse tamamen akademik olduğu için, gelir standart akademisyen maaş skalasına göredir.

Bölümün Avantajları ve Dezavantajları

1. Avantajları ✅
   • İnsan düşüncesinin en büyük maceralarından biri olan bilimin evrimine dair eşsiz ve derin bir entelektüel vizyon kazandırması.
   • Her alanda kullanılabilecek üst düzey araştırma, analiz ve eleştirel düşünme becerileri geliştirmesi.
   • Meraklısı için, son derece keyifli ve tatmin edici bir akademik uğraş olması.
2. Dezavantajları ❌
   • En büyük zorluğu, lisans diploması ile iş piyasasında doğrudan bir karşılığının olmamasıdır.
   • Profesyonel bir kariyerin, neredeyse tamamen uzun, zorlu ve rekabetçi bir doktora sürecine bağlı olmasıdır.
   • İş piyasasının aşırı derecede dar, niş ve neredeyse tamamen akademik pozisyonlarla sınırlı olması.
   • Maddi beklentileri karşılamakta zorlanan bir alan olması.

İleri Eğitim ve Gelişim

Bu alanda kariyer, tamamen lisansüstü eğitime dayanır.

• Yüksek Lisans (Master) ve Doktora (PhD): Bir seçenek değil, kariyerin kendisidir. Asıl uzmanlık (Tıp Tarihi, İslam Bilim Tarihi, Teknoloji Tarihi vb.) bu aşamada kazanılır.
• Yabancı Dil: Akademik literatürü takip etmek ve araştırma yapmak için İngilizce mutlak bir zorunluluktur. Uzmanlaşılacak alana göre Latince, Eski Yunanca, Almanca, Fransızca veya Arapça gibi dilleri bilmek, bir bilim tarihçisini paha biçilmez kılar.
• ÇAP/Yan Dal: Felsefe, Tarih, Sosyoloji ve alanla ilgili temel bilim veya mühendislik bölümleri (Fizik, Biyoloji vb.), en uyumlu alanlardır.