Çerkez Dili ve Kültürü Genel Bilgileri

Çerkes Dili ve Kültürü Bölümü Nedir?

Çerkes Dili ve Kültürü, Kafkas dil ailesine mensup olan ve Türkiye'deki en önemli diaspora dillerinden biri olan Çerkes dilinin (Adıgece ve Kabardeyce lehçeleri) dilsel yapısını, zengin sözlü geleneğini (özellikle Nart destanları) ve "Xabze" olarak bilinen köklü kültürünü bilimsel yöntemlerle inceleyen, son derece uzmanlaşmış bir filoloji ve kültürel çalışmalar programıdır. Bu 4 yıllık lisans programı, mezunlarına "Filolog" veya "Çerkes Dili ve Kültürü Uzmanı" unvanı kazandırır.

Bu bölümün temel amacı, Türkiye'nin önemli bir kültürel zenginliği olan ve UNESCO'nun yok olma tehlikesi altındaki diller listesinde yer alan Çerkesceyi ve bu dille oluşturulmuş kültürel mirası korumak, akademik olarak belgelemek ve gelecek nesillere aktarmaktır. Onlar, bu köklü kültürün "akademik koruyucuları ve hafızasıdır". 🦅

Çerkes Dili ve Kültürü Bölümü Dersleri ve Eğitim Süreci

Bu bölüme öğrenci kabulü, YKS'de elde edilen DİL puan türüyle yapılır. Genellikle zorunlu bir hazırlık sınıfı bulunur ve eğitim dili Türkçe ile birlikte Çerkescedir.

Eğitim müfredatı, dilin farklı lehçeleri, dilbilimsel yapısı ve kültürel ürünleri üzerine yoğunlaşır.

1. Dil ve Dilbilim Dersleri (Bölümün Kalbi):
   • Modern Çerkesçe (Adıgece/Kabardeyce) Dilbilgisi, Okuma, Yazma ve Konuşma.
   • Çerkes Alfabesi ve Fonetik (Ses Bilimi).
   • Dilbilime Giriş ve Kafkas Dilleri.
2. Edebiyat ve Kültür Dersleri:
   • Çerkes Sözlü Edebiyatı ve Nart Destanları.
   • Modern Çerkes Edebiyatı.
   • Çerkes Tarihi ve Kültürü (Xabze).
   • Kafkasya Tarihi ve Kültürleri.
3. Çeviri ve Yöntem Dersleri:
   • Çerkesçe-Türkçe Çeviri Teknikleri.
   • Derleme ve Arşivleme Yöntemleri: Sözlü kültür ürünlerinin sahada nasıl derleneceği.

Bölüm Kimler İçin Uygundur?

Bu bölüm, kültürel bir misyonu ve akademik bir tutkusu olan, çok özel bir aday profili gerektirir:

1. Çerkes diline, kültürüne ve tarihine karşı derin bir akademik ilgi ve idealist bir bağlılık.
2. Farklı bir dil ailesine mensup, karmaşık bir dili öğrenmeye karşı yüksek yetenek ve disiplin.
3. Akademik araştırma yapmayı, metin çözümlemeyi ve saha çalışması (derleme) yapmayı sevmek.
4. Güçlü bir hafıza ve analitik düşünme yeteneği.
5. Yok olma tehlikesindeki bir kültürel mirası yaşatma misyonunu benimsemek.

Mezunları Ne İş Yapar? Kariyer Alanları

Önemli Not: Bu bölüm, mezunlarına genel iş piyasasında doğrudan bir karşılık sunan bir program değildir. Kariyer yolu, neredeyse tamamen akademik, kültürel kurumlar ve diaspora örgütlenmeleri ile sınırlıdır.

Başlıca Kariyer Alanları:

• Akademik Kariyer: Mezunlar için birincil, en doğal ve en gerçekçi kariyer yoludur. Üniversitede kalarak Yüksek Lisans ve Doktora yapıp, bu alanda veya Dilbilim, Kafkas Çalışmaları gibi alanlarda bilimsel araştırmalar yürüten bir akademisyen olmak.
• Kültürel Kurumlar ve Sivil Toplum: Kafkas Dernekleri Federasyonu (KAFFED) gibi çatı kuruluşlarda ve yerel Çerkes derneklerinde, kültür, dil ve eğitim projelerinde proje koordinatörü, araştırmacı veya eğitmen olarak.
• Medya ve Yayıncılık: Çerkesce yayın yapan veya Çerkes kültürü üzerine içerik üreten radyo, web sitesi, dergi veya yayınevlerinde editör, çevirmen veya yazar olarak.
• Mütercim-Tercümanlık: Serbest (freelance) olarak, özellikle kültürel, edebi veya resmi metinlerin çevirisi üzerine.
• Öğretmenlik: Pedagojik formasyon alınsa dahi, Milli Eğitim Bakanlığı'nda "Çerkes Dili ve Kültürü Öğretmeni" adıyla bir atama kadrosu şu an için bulunmamaktadır. Bu alanda öğretmenlik, genellikle dernekler, vakıflar veya üniversitelerin seçmeli dersleri ile sınırlıdır.

Maaş Durumu: Bu alan, kesinlikle finansal bir beklentiyle girilecek bir bölüm değildir. Sabit maaşlı işler son derece sınırlıdır ve genellikle akademik veya STK personeli maaş skalasına göredir.

Bölümün Avantajları ve Dezavantajları

1. Avantajları ✅
   • Yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan bir dili ve kültürü koruma ve yaşatma gibi son derece onurlu ve anlamlı bir misyon üstlenme.
   • Dünyada çok az sayıda insanın sahip olduğu, benzersiz ve derin bir entelektüel uzmanlık alanı.
   • Konuyla ilgili bireyler için yüksek manevi ve kültürel tatmin sağlaması.
2. Dezavantajları ❌
   • En büyük ve en kritik dezavantajı, iş piyasasının akademisyenlik ve birkaç kültürel kurum dışında neredeyse hiç olmamasıdır.
   • Profesyonel bir kariyer için genellikle Yüksek Lisans veya Doktora derecesinin bir ön koşul olması.
   • Devlet okullarında öğretmenlik ataması imkanlarının şu an için bulunmaması, bu durumun mezunlar için önemli bir belirsizlik yaratması.

İleri Eğitim ve Gelişim

Bu alanda profesyonelleşmek için lisansüstü eğitim ve diğer dilleri öğrenmek şarttır.

• Yüksek Lisans (Master) ve Doktora (PhD): Bir seçenek değil, akademik kariyer için mutlak bir gerekliliktir.
• Diğer Diller: Akademik çalışmalar için İngilizce bilmek çok önemlidir. Ayrıca, anavatan ile olan bağlar ve kaynaklar nedeniyle Rusça bilmek de büyük bir avantajdır.
• ÇAP/Yan Dal: Tarih, Antropoloji, Sosyoloji, Rus Dili ve Edebiyatı ve Halkbilimi gibi bölümler, en uyumlu alanlardır.