Engelliler İçin Gölge Öğreticilik Genel Bilgileri
Engelliler İçin Gölge Öğreticilik (Ön Lisans) Bölümü Nedir?
Engelliler İçin Gölge Öğreticilik, kaynaştırma/bütünleştirme eğitimi kapsamında, normal gelişim gösteren akranlarıyla aynı sınıfta eğitim alan özel gereksinimli bir öğrenciye (otizm spektrum bozukluğu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, down sendromu vb.) okul ortamında birebir akademik ve sosyal destek sağlayan yardımcı öğreticiler yetiştiren, son derece uzmanlaşmış bir 2 yıllık bir ön lisans programıdır. Bu bölümden mezun olan profesyonellere "Gölge Öğretmen" veya "Yardımcı Öğretici" unvanı verilir.
Bu bölümün temel amacı, özel gereksinimli bir çocuğun;
- Sınıf öğretmeninin anlattığı dersi kendi öğrenme hızına ve şekline göre anlamasına yardımcı olmak,
- Sınıf içi kurallara uymasını desteklemek,
- Teneffüslerde ve sosyal etkinliklerde diğer çocuklarla arkadaşlık kurmasını kolaylaştırmak,
- Ve genel olarak okul hayatına başarılı bir şekilde adapte olmasını sağlamaktır.
Onlar, özel gereksinimli bir çocuğun okuldaki "en yakın destekçisi ve sosyal köprüsüdür". 🤝
Gölge Öğreticilik Bölümü Dersleri ve Eğitim Süreci
Bu bölüme öğrenci kabulü, YKS'nin sadece birinci oturumu olan Temel Yeterlilik Testi (TYT) puan türüyle yapılır ve genellikle Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları bünyesinde yer alır.
Eğitim müfredatı, özel eğitim, çocuk gelişimi ve psikoloji alanlarını pratik uygulamalarla birleştirir.
- Temel Dersler:
- Gelişim Psikolojisi
- Çocuk Gelişimi
- Psikolojiye Giriş
- Eğitim Sosyolojisi
- Mesleki ve Uygulamalı Dersler (Bölümün Kalbi):
- Özel Eğitim ve Kaynaştırmaya Giriş
- Otizm Spektrum Bozukluğu ve Destek Programları
- Öğrenme Güçlükleri ve Başa Çıkma Yöntemleri
- Uygulamalı Davranış Analizi (ABA) İlkeleri
- Alternatif ve Destekleyici İletişim Sistemleri
- Diğer Dersler:
- Etkili İletişim ve Aile Eğitimi
- İlk Yardım
- Meslek Etiği
Eğitimin en önemli kısmı, öğrencilerin vaka analizleri yaptığı uygulamalı dersler ile özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri veya kaynaştırma eğitimi veren okullarda yapılan zorunlu stajdır.
Bölüm Kimler İçin Uygundur?
Bu meslek, dünyadaki en özverili ve en sabırlı olmayı gerektiren alanlardan biridir:
- Sıra Dışı Sabır, Şefkat ve Empati Yeteneği.
- Çocukları, Özellikle Özel Gereksinimli Çocukları Anlama ve Onlarla Çalışma Konusunda Yüksek İstek.
- Güçlü Gözlem Yeteneği ve Kriz Yönetimi Becerisi: Bir çocuğun davranışının altındaki nedeni anlayabilme ve zorlu bir anda sakin kalabilme.
- Fiziksel ve Duygusal Olarak Çok Yüksek Dayanıklılık.
- Yaratıcılık ve Oyunlaştırma Becerisi: Zor bir konuyu veya davranışı, oyunlaştırarak öğretebilme.
Mezunları (Gölge Öğretmenler) Ne İş Yapar? Kariyer Alanları
Mezunlar, özel gereksinimli çocukların eğitim ve sosyal yaşamlarına birebir destek sağlayan bir "kolaylaştırıcı" olarak görev yaparlar.
Temel Görevler:
- Sınıfta, ders sırasında konuyu anlamakta zorlanan öğrencinin yanında oturarak, öğretmenin anlattıklarını ona basitleştirerek ve somutlaştırarak aktarmak.
- Öğrencinin dikkatini derste tutmasına yardımcı olmak.
- Teneffüslerde ve sosyal ortamlarda, diğer çocuklarla arkadaşlık ilişkileri kurmasını desteklemek ve sosyal etkileşim başlatmak.
- Çocuğun öfke nöbeti, kaygı gibi davranışsal zorluklarıyla başa çıkması için, özel eğitim uzmanının veya psikoloğun belirlediği davranış planını okulda uygulamak.
- Aile, sınıf öğretmeni, okul rehber öğretmeni ve diğer terapistler arasında iletişim köprüsü olmak ve çocuğun gelişimi hakkında düzenli bilgi akışı sağlamak.
Başlıca Kariyer Alanları:
- Bireysel Çalışma (Aileler Tarafından İstihdam): En yaygın çalışma modelidir. Özel gereksinimli bir çocuğa, gittiği özel veya devlet okulunda tam zamanlı eşlik etmek üzere doğrudan aile tarafından istihdam edilirler.
- Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezleri: Bu merkezlerde "Yardımcı Öğretmen" veya "Bireysel Eğitimci" olarak görev alırlar.
- Özel Okullar, Anaokulları ve Kreşler: Kendi bünyelerindeki kaynaştırma öğrencilerine destek olmak üzere "gölge öğretmen" veya "kolaylaştırıcı kişi" kadrosunda çalışabilirler.
Maaş Durumu: Bu alandaki gelirler oldukça değişkendir. Genellikle aile ile yapılan özel anlaşmaya veya çalışılan kurumun ücret politikasına bağlıdır. Sabit bir maaş garantisinden çok, özel bir hizmet sunumu söz konusudur.
Bölümün Avantajları ve Dezavantajları
- Avantajları ✅
- Bir çocuğun hayatına doğrudan dokunarak, onun geleceğini değiştirme potansiyeli taşıyan, manevi tatmini aşırı yüksek bir meslek olması.
- Kaynaştırma eğitimine olan farkındalığın artmasıyla birlikte, nitellikli uzmanlara olan talebin giderek artması.
- Birebir çalışmaya dayalı, özel ve derin bir ilişki kurmayı gerektiren bir iş olması.
- Özel Eğitim Öğretmenliği gibi lisans programlarına DGS ile geçiş için en sağlam temeli oluşturması.
- Dezavantajları ❌
- İşin fiziksel ve duygusal olarak dünyadaki en zor mesleklerden biri olması. Yüksek düzeyde yıpratıcı olabilir.
- Kamuya doğrudan "Gölge Öğretmen" olarak atanma (KPSS) imkanının olmaması. İstihdamın neredeyse tamamen özel sektörde veya aileler aracılığıyla olması.
- İş güvencesinin genellikle desteklenen çocuğun veya ailenin durumuna bağlı olması, bu durumun bir miktar istikrarsızlık yaratabilmesi.
- Tükenmişlik sendromu (burnout) riskinin çok yüksek olması.
İleri Eğitim ve Gelişim (DGS)
2 yıllık eğitimlerini lisans seviyesine taşıyarak kariyerlerinde "Özel Eğitim Öğretmeni" olmak ve tam yetkiye sahip olmak isteyen mezunlar için Dikey Geçiş Sınavı (DGS) en önemli fırsattır.
- DGS ile Geçilebilen Başlıca Lisans Bölümleri:
- Özel Eğitim Öğretmenliği (en doğal ve en popüler geçiş bölümüdür).
- Okul Öncesi Öğretmenliği.
- Sosyal Hizmet.
- Çocuk Gelişimi.
- Sertifikalar: Özellikle Uygulamalı Davranış Analizi (ABA) gibi alanlarda alınacak ek eğitimler ve sertifikalar, bir uzmanın yetkinliğini ve değerini artırır.