Özel Eğitim Öğretmenliği Genel Bilgileri
Özel Eğitim Öğretmenliği Hakkında
Özel Eğitim Öğretmenliği Avantajları
- Bir bireyin hayatında somut ve kalıcı bir fark yaratmanın, onun potansiyelini gerçekleştirmesine yardımcı olmak.
- Kamuda atanma kontenjanlarının birçok öğretmenlik branşına göre daha yüksek olması ve özel sektörde de talebin sürekli devam etmesi.
- Toplumun en hassas ve özel gruplarından birine hizmet etmenin getirdiği yüksek mesleki saygınlık.
- Her öğrencinin farklı bir dünya olması nedeniyle, işin asla rutinleşmemesi, sürekli yaratıcılık ve problem çözme gerektirmesi.
- Atandıktan sonra yüksek iş güvencesi, düzenli bir gelir ve öğretmenlik mesleğinin getirdiği tatil imkanları.
Özel Eğitim Öğretmenliği Dezavantajları
- İşin hem duygusal (zorlayıcı davranışlar, yavaş ilerleme) hem de fiziksel olarak son derece yorucu ve yıpratıcı olabilmesi.
- Öğrencilerin yaşadığı zorluklara ve ailelerin acılarına tanıklık etmenin getirdiği ağır duygusal yük ve 'tükenmişlik sendromu' (burnout) riski.
- Her öğrenci için ayrı ayrı Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) hazırlama, uygulama ve takip etmenin getirdiği yoğun evrak ve planlama yükü.
- Ailelerle yoğun ve bazen zorlayıcı bir iş birliği ve danışmanlık süreci içinde olma gerekliliği.
- Bazı okullarda veya kurumlarda, etkili bir eğitim için gerekli olan fiziksel donanım ve materyal eksiklikleri.
Özel Eğitim Öğretmenliği Kimlere Uygun?
Bu meslek, bir öğretmenlikten öte adanmışlık gerektirir. Temelinde koşulsuz bir insan sevgisi, sıra dışı bir sabır, şefkat ve hoşgörü olan, yaratıcı, problem çözücü, gözlem yeteneği güçlü, duygusal olarak dayanıklı ve bir 'fırsat yaratıcısı' olma motivasyonuna sahip adaylar için idealdir.
Öğrenmedeki en küçük bir ilerlemenin bile büyük bir mutluluk kaynağı olduğunun bilinciyle, tükenmez bir sabır, şefkat ve hoşgörü gösterebilenler.
Standart eğitim yöntemlerinin işe yaramadığı durumlarda, her bir çocuğun kendine özgü ihtiyaçlarına ve öğrenme stiline göre yeni ve yaratıcı bir çözüm yolu veya materyal üretebilenler.
Kendini sözel olarak ifade edemeyen bir çocuğun bile davranışlarından, jestlerinden ve mimiklerinden onun ihtiyaçlarını ve duygularını anlayabilen, keskin bir gözlem yeteneğine sahip olanlar.
Zorlayıcı davranışlar veya kriz anları karşısında sakinliğini koruyabilen, profesyonel bir tutumla durumu yönetebilen, duygusal olarak dayanıklı kişiler.
Öğrencinin gelişiminde kilit rol oynayan ailelerin yaşadığı zorlukları anlayarak onlarla empatik, destekleyici ve yapıcı bir iş birliği kurabilenler.
Her öğrenci için ayrı bir eğitim planı (BEP) hazırlama ve bu planı sistematik bir şekilde uygulama ve takip etme disiplinine sahip olanlar.
Özel Eğitim Öğretmenliği Bölümü Kariyer Olanakları
Özel Eğitim Öğretmenleri, toplumda ihtiyacın çok yüksek olduğu bir alanda hem kamu hem de özel sektörde geniş iş olanaklarına sahiptir. En büyük istihdam alanı, atama kontenjanları diğer branşlara göre genellikle daha yüksek olan Milli Eğitim Bakanlığı'na (MEB) bağlı kurumlardır. Özel rehabilitasyon merkezleri de ikinci büyük kariyer alanıdır.
Özel Eğitim Öğretmeni (Devlet Okulu)
KPSS ve ÖABT sınavlarında başarılı olarak, MEB'e bağlı özel eğitim okullarında veya normal okullar içindeki özel eğitim sınıflarında görev yapar. En yaygın kariyer hedefidir.
Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi Öğretmeni
Özel sektördeki en büyük istihdam alanıdır. Farklı tanı gruplarından (otizm, zihinsel yetersizlik vb.) çocuklara ve bireylere bireysel veya grup eğitimi verir.
Rehberlik ve Araştırma Merkezi (RAM) Uzmanı
MEB'e bağlı bu merkezlerde, özel eğitime ihtiyaç duyan çocukların ilk tanılama, değerlendirme ve uygun eğitim programına yönlendirilme süreçlerinde görev alır.
Kaynaştırma / Destek Eğitim Öğretmeni
Normal okullarda, akranlarıyla birlikte eğitim gören ancak ek desteğe ihtiyaç duyan özel gereksinimli öğrencilere, destek eğitim odalarında birebir eğitim verir.
Özel Eğitim Merkezi Kurucusu / Yöneticisi
Gerekli tecrübe, yasal şartlar ve sermayeyi sağlayarak kendi özel eğitim ve rehabilitasyon merkezini açarak girişimcilik yapar.
Akademisyen (Özel Eğitim)
Yüksek lisans ve doktora yaparak üniversitelerin Özel Eğitim bölümlerinde, geleceğin öğretmenlerini yetiştiren ve bilimsel araştırmalar yürüten bir bilim insanı olur.
Özel Eğitim Öğretmenliği Dersleri
Özel Eğitim Öğretmenliği müfredatı, temel eğitim psikolojisi ve pedagoji üzerine, farklı yetersizlik gruplarının (zihinsel, otizm, öğrenme güçlüğü vb.) özellikleri ve onlara yönelik bilimsel dayanaklı öğretim yöntemlerini öğreten, son derece uzmanlaşmış bir yapıya sahiptir. Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) hazırlama ve Uygulamalı Davranış Analizi, eğitimin temel taşlarıdır.
Zihinsel Yetersizliği Olan Bireylerin Eğitimi
Zihinsel yetersizliği olan bireylerin bilişsel, sosyal ve yaşamsal becerilerini (öz bakım, günlük yaşam becerileri vb.) geliştirmeye yönelik öğretim stratejilerini kapsar.
Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylerin Eğitimi
Otizmli bireylerin sosyal iletişim ve etkileşim becerilerini desteklemeye, sınırlı/tekrarlayıcı davranışlarını yönetmeye ve onlara yönelik özel öğretim yöntemlerini (UDA vb.) öğretir.
Öğrenme Güçlüğü Olan Bireylerin Eğitimi
Okuma (disleksi), yazma (disgrafi) veya matematik (diskalkuli) alanlarında belirgin güçlükler yaşayan öğrencilerin akademik becerilerini destekleyici stratejileri inceler.
İşitme ve Görme Yetersizliği Olan Bireylerin Eğitimi
İşitme veya görme duyularında yetersizliği olan bireyler için işaret dili, kabartma alfabe (Braille) gibi alternatif iletişim ve öğretim yöntemlerini tanıtır.
Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) Hazırlama
Her özel gereksinimli öğrencinin kendine özgü ihtiyaçlarına, performans düzeyine ve hedeflerine göre kişisel bir eğitim yol haritasının nasıl oluşturulacağını öğretir.
Uygulamalı Davranış Analizi (UDA/ABA)
Özellikle otizmli bireylerin eğitiminde kullanılan, davranışların bilimsel prensiplerle analiz edilerek, olumlu davranışların artırılması ve problem davranışların azaltılmasına yönelik bir yöntemdir.
Erken Çocuklukta Özel Eğitim
Risk altındaki veya özel gereksinimli 0-6 yaş arası çocuklara yönelik, gelişimsel gecikmeleri en aza indirmeyi amaçlayan erken müdahale programlarını kapsar.
Öğretmenlik Uygulaması (Staj)
Eğitimin son yılında, bir danışman öğretmen rehberliğinde özel eğitim okullarında veya rehabilitasyon merkezlerinde birebir öğrencilerle çalışarak mesleki tecrübe kazanılan en önemli derstir.