Engelli Bakımı ve Rehabilitasyon Genel Bilgileri
Engelli Bakımı ve Rehabilitasyon (Ön Lisans) Bölümü Nedir?
Engelli Bakımı ve Rehabilitasyon, fiziksel, zihinsel, ruhsal veya gelişimsel yetersizlikleri nedeniyle özel gereksinime ihtiyaç duyan bireylerin (çocuk, genç, yetişkin) günlük yaşamlarını kolaylaştırmak, bağımsızlıklarını artırmak ve toplumsal yaşama katılımlarını desteklemek üzere nitelikli bakım ve destek personeli yetiştiren 2 yıllık bir ön lisans programıdır. Bu bölümden mezun olan profesyonellere "Engelli Bakımı ve Rehabilitasyon Teknikeri" veya "Bakım Elemanı" unvanı verilir.
Bu bölümün temel amacı, engelli bireylerin sadece temel fiziksel ihtiyaçlarını karşılamak değil, aynı zamanda onların sosyal, duygusal ve bilişsel gelişimlerini destekleyici rehabilitasyon programlarının uygulanmasına yardımcı olmaktır. Onlar, özel gereksinimli bireylerin ve ailelerinin hayatında sabırlı birer rehber ve şefkatli birer destekçidir. ♿
Engelli Bakımı ve Rehabilitasyon Bölümü Dersleri ve Eğitim Süreci
Bu bölüm, Sağlık Hizmetleri veya Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulları (MYO) bünyesinde yer alan 2 yıllık bir ön lisans programıdır. Bölüme öğrenci kabulü, YKS'nin sadece birinci oturumu olan Temel Yeterlilik Testi (TYT) puan türüyle yapılır.
Eğitim müfredatı; temel sağlık, özel eğitim ve psikoloji bilgilerini pratik bakım becerileriyle birleştirir.
- Temel Dersler: Gelişim Psikolojisi, Anatomi ve Fizyoloji, Tıbbi Terminoloji, İlk Yardım, İletişim Becerileri.
- Mesleki Dersler:
- Engelli Bakımı ve Rehabilitasyonuna Giriş.
- Özel Eğitim İlkeleri.
- Fiziksel ve Zihinsel Yetersizlikler (Serebral palsi, down sendromu vb. hakkında bilgi).
- Otizm Spektrum Bozukluğu.
- Davranış Yönetimi ve Olumlu Pekiştirme.
- Uygulamalı Dersler:
- Bakım ve Rehabilitasyon Uygulamaları: Bireyin günlük yaşam aktivitelerine destek olma teknikleri.
- Yaratıcı Sanatlar ve Uğraşı Terapisi: Gelişimi destekleyici etkinlikler planlama.
- İşaret Diline Giriş.
Eğitimin en önemli kısmı, öğrencilerin özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde, engelli bakım merkezlerinde veya hastanelerin ilgili birimlerinde yaptıkları zorunlu stajlardır.
Engelli Bakımı ve Rehabilitasyon Bölümü Kimler İçin Uygundur?
Bu meslek, insan sevgisinin ve sabrın en yoğun şekilde sınandığı, çok özel bir karakter yapısı gerektirir:
- ✅ Sıra Dışı Sabır, Şefkat ve Hoşgörü: En temel ve en önemli özelliktir.
- ✅ Yargılamayan ve İnsancıl Bir Bakış Açısı: Her bireye saygıyla ve potansiyeline inanarak yaklaşma.
- ✅ Yüksek Duygusal Dayanıklılık: Zorlayıcı davranışlar veya ağır engellilik durumları karşısında psikolojik olarak güçlü kalabilme.
- ✅ Güçlü Gözlem Yeteneği: Kendini sözel olarak ifade edemeyen bir bireyin bile ihtiyaçlarını ve duygularını anlayabilme.
- ✅ Yaratıcılık ve Pratik Zeka: Her bireyin özel ihtiyacına yönelik anlık çözümler ve aktiviteler üretebilme.
- ✅ Fiziksel Güç ve Dayanıklılık: Gerekli durumlarda mobilizasyon ve fiziksel desteği sağlayabilme.
Engelli Bakımı ve Rehabilitasyon Mezunları Ne İş Yapar?
Mezunlar, özel gereksinimli bireylere hizmet veren tüm kurumlarda, rehabilitasyon ekibinin "uygulayıcı" gücünü oluştururlar.
Temel Görevler:
- Engelli bireyin öz bakım becerilerine (yemek yeme, kişisel temizlik, giyinme, tuvalet vb.) yardımcı olmak.
- Fizyoterapist veya ergoterapist tarafından planlanan rehabilitasyon ve egzersiz programlarının uygulanmasına birebir destek olmak.
- Bireyin sosyal, duygusal ve bilişsel gelişimini destekleyici eğitici oyunlar, sanatsal faaliyetler ve uğraşı etkinlikleri düzenlemek ve uygulamak.
- Bireyin ilaç takibini yapmak ve temel sağlık göstergelerini izlemek.
- Güvenli bir yaşam ortamı sağlamak ve olası kriz anlarına müdahale etmek.
- Aile ile iletişim kurarak bakım süreci hakkında bilgi vermek ve işbirliği yapmak.
Başlıca Çalışma Alanları:
- Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezleri: Mezunlar için en büyük istihdam alanıdır.
- Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'na Bağlı Kurumlar: Engelli Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri, Umut Evleri ve Gündüz Yaşam Merkezleri. (Kamuya atamalar KPSS puanı ile yapılır).
- Hastanelerin Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon veya Psikiyatri Servisleri.
- Belediyelerin Engelli Hizmetleri Birimleri ve Engelsiz Yaşam Merkezleri.
- Evde Bakım Hizmetleri sunan özel şirketler veya bireysel olarak.
Maaş Durumu: Bu alanda maaşlar genellikle standart sağlık teknikeri seviyesindedir. Kamu sektöründeki maaşlar daha güvenceli iken, özel sektörde kuruma göre değişiklik gösterir.
Bölümün Avantajları ve Dezavantajları
Avantajları ✅
- Özel gereksinimli bir bireyin hayatında somut ve anlamlı bir fark yaratmanın getirdiği derin manevi tatmin.
- Toplumun en hassas gruplarından birine hizmet etmenin verdiği mesleki saygınlık.
- Toplumda ihtiyacın sürekli olduğu ve iş bulma olanağı yüksek bir alan olması.
Dezavantajları ❌
- Hem fiziksel hem de duygusal olarak dünyadaki en yıpratıcı işlerden biri olması.
- Zorlayıcı davranışlar, ağır engellilik durumları ve rehabilitasyon sürecindeki yavaş ilerleme ile başa çıkma gerekliliği.
- Tükenmişlik sendromu (burnout) riskinin çok yüksek olması.
- Maaşların, işin gerektirdiği ağır duygusal ve fiziksel yüke kıyasla mütevazı kalabilmesi.
İleri Eğitim ve Gelişim (DGS)
2 yıllık eğitimlerini lisans seviyesine taşıyarak kariyerlerinde "uzman" veya "öğretmen" gibi farklı roller üstlenmek isteyen mezunlar için Dikey Geçiş Sınavı (DGS) en önemli fırsattır.
- DGS ile Geçilebilen Başlıca Lisans Bölümleri:
- Özel Eğitim Öğretmenliği
- Okul Öncesi Öğretmenliği
- Sosyal Hizmet
- Hemşirelik
- Fizyoterapi ve Rehabilitasyon
- Ergoterapi
- Sağlık Yönetimi